مداحی و نوحه؛ هنری مرتبط با قلب و احساس

مداحی و نوحه دو هنر مذهبی هستند که از دوران باستان در بسیاری از فرهنگ‌های جهان، به ویژه در اسلام، برگزیده شده اند. این دو هنر از شعر و موسیقی بهره می‌گیرند و به نوعی احساسات مذهبی، مانند شوق، ترحم و همدردی را در مردم القا می‌کنند.

مداحی به عنوان یکی از هنرهای تجلیل از اهل‌بیت در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. در این نوع هنر و شعر، مداح‌ها، با استفاده از عناوین اهل‌بیت و داستان‌های مربوط به زندگی‌شان، سعی می‌کنند احساسات مردم را به سوی اهل‌بیت هدایت کنند و در کنار تعریف از شخصیت‌بخشی‌های مختلف از زندگی اهل بیت‌، از محاسن و برکاتی که اهل بیت به جامعه‌ی اسلامی هدیه کرده ‌اند برای تمامی مردم شنونده آنها، خوانده می‌شود.

از طرفی، نوحه نیز به طور خصوصی در مراسم‌های محرم و صفر در کشورهای اسلامی، به خصوص ایران، کاربرد دارد. این هنر، شامل شعر، موسیقی و نوازش صداست و بیشتر بر طرف شدن احساسات ترحم، نوحه و مرثیه در مراسم‌های مذهبی تمرکز دارد. این نوع شعر و صدا به طور کلی نیز، به منظور بیان دردهای اجتماعی و سیاسی در قالب موضوعات مذهبی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به طور خلاصه، هر دو هنر مداحی و نوحه، وابسته به واقعه‌ی کربلا هستند و نقطه‌ی مشترک آنها همان امام حسین(ع)، اهل بیت و روز عاشورا به شمار می‌روند. کاربرد این هنرها در بیان درد، اندوه و خشم مردم به واقعه مشهور کربلا بوده که به دلیل پاکبازی اهل بیت و تجربه‌ی رنج و هرج و مرج در دل‌های حامیان اهل بیت به شمار می‌روند. لذا این دو هنر، به دلایلی همچون بیان احساسات و تسکین دل‌های مردم، به عنوان هنری مرتبط با قلب و احساس دو راهکار کارآمد در جامعه‌ی اسلامی شناخته می‌شوند.

"مداحی و نوحه (فریبنده، احساسی، عاشورایی، ایثارگرانه، مذهبی

مداحی و نوحه به‌عنوان دو رسانه قدیمی در فرهنگ ایرانی مردمی و مذهبی بسیار پرکاربرد است. در مداحی، شاعران و مداحان با ذکر سروده‌هایی از پیامبران، ائمه، شهدا و مورداحترامان، احترام خود را نسبت به این شخصیت‌ها اعلام می‌کنند. در این رسانه، به صورت مستقیم و مسلط، احساسات و اعتقادات مذهبی و ملی را به مخاطبان القا می‌کنند و آنها را به نوعی به پایبندی به مفاهیم معنوی تشویق می‌کنند.

نوحه به‌دلیل عزای دائمی حسین بن علی، نوه پیامبر، در هفته‌های محرم و صفر پرکاربرد است. این رسانه با هدف یادآوری شهادت امام حسین علیه‌السلام به‌ویژه بر جوانان در مواجهه با بحران‌های مختلف، کاربرد دارد. نوحه‌گویان در این روزها با شعر و صدا و حرکاتی که تقلید می‌کنند، احساسات و عشق خود را به مواجهه با شهادت حسین بن علی، بیان می‌کنند.

فریبندگی، عشق و احساسی یکی از ویژگی‌های مداحی و نوحه است. با استفاده از فارسی، به‌ذاتی زبان شعر، مداحان، در کنار استفاده از موسیقی‌هایی با دستاوردهای ثابت نمودن آثار در زمینه‌های ارتباطی و احساسی، صدایی شیرین و دوست‌داشتنی به گوش مخاطبان می‌رسانند.

ایثارگرانگی و مذهبی بودن دو ویژگی دیگر در مداحی و نوحه است. در این بسیاری از سرودها، به داستان‌های افرادی که از‌جانب خداوند جزو شخصیت‌های متبرک و الهام بخش شناخته شده‌اند، پرداخته شده است. این رسانه، تلاش می‌کند با کمک هنر، در برهۀ ادبی، معانی پنهان و‌ رمزآمیزی‌های موجود در قرآن را بیان کند.

در کل، مداحی و نوحه نه‌تنها رسانه‌هایی باطله و ایرانی‌ساز، بلکه پربار و برای مخاطبان، الهام‌بخش است. در قالب‌های متنوع و در بازه زمانی‌های مختلف، این رسانه‌ها در فرهنگ شهری، روستایی و مذهبی بسیار نفوذ پیدا کرده‌اند.

"مداحی و نوحه" => "(مداحی، نوحه، زنجیره‌های حسینی، مطیعی

مداحی و نوحه دو عبارت پر کاربرد در فرهنگ و هنر ایرانی هستند. مداحی به شعر و سخن حماسی و مؤثری گفته می‌شود که برای تشویق و آرامش بخشیدن به افراد در محفل ها و شب های مذهبی و محرمی خوانده می‌شود. مداحی‌ها عمدتاً برای تمجید از امامان، ائمه و شخصیت‌های مذهبی و خدمات ایشان به اسلام نوشته شده، اما بسیاری از مداحی‌ها مربوط به رویدادهای تاریخی و فرهنگی مذهبی نیز هستند.

نوحه نیز به شعر و سخنی گفته می‌شود که با صدای نرم و ملایمی خوانده می‌شود و هدف اصلی آن آرامش بخشی به افراد باشد. ریشه کلمه نوحه به نزدیکی به دنباله صداهای نعوت و نجواست که در محفلهای مذهبی خوانده می‌شد. نوحه‌های عمدتاً مربوط به شب‌های محرم و ایام عزاداری می‌شوند و معمولاً موضوع آن‌ها مربوط به دستورات امام حسین و خدمت به اسلام است.

زنجیره‌های حسینی عمدتاً در شب‌های عزاداری ایام محرم از سوی عزاداران اهل بیت برای نشان دادن عشق و وفاداری به امام حسین انجام می‌گیرد. در این مراسم، عزاداران به هم پیوسته و مردم مشتاق با جوقه بازی و قدم زدن بر روی زنجیره‌های طنابی که به گردنشان گره خورده، خدمت به امام حسین و بهار تحمل و پایبندی به اعتقادات و ارزش‌های اسلامی را نشان می‌دهند.

مطیعی نیز یکی از شکل‌های نوحه در کشور ماست که در روستاهای ایرانی از آن استفاده می‌شود. در این شکل از نوحه، به صورت گروهی، عزاداران پرده‌ای را از داخل که در آن عزادار به صورت نوحه‌خوانی با نی و دف مشغول به عزاداری است، بالا می‌برند و عزاداران در گروهی با هم نوحه‌خوانی می‌کنند.

در کل، مداحی و نوحه به عنوان دو فرهنگ اصیل و با ارزش در ادبیات و مذهب ایران، باعث شده‌اند که هرچه دورتر از ریشه‌های خود زده شوند، هنوز هم در قلوب و ذهن‌های مردم محفوظ بمانند و همیشه عشق و وفاداری مردم به اسلام و آرائش دینی خود را نشان دهند.

سروده های مداحی و نوحه

مداحی و نوحه دو شاخه‌ی مهم و از دیرباز رایج در فرهنگ ایرانی هستند که به دلیل بیش از هر چیزی به دین و ادیان مرتبط می‌شوند. مداحی به عنوان یک رسانه‌ی خلاقانه و هنری، در واقع سبکی از ادای خلاصه‌ی تفکرات و اندیشه‌ها، با استفاده از سخنرانی و تلاوت، همراه با موسیقی به شمار می‌روند. پیامبر اسلام، امامان و معصومان از پیشوازان این شیوه بودند که از موجودات و مقامات مختلف به ارمغان می‌آوردند. پس از آن نیز، بیشتر به عنوان نوعی قفل‌خوانی از مقامات مختلف، جهت ارائه به خداوند استفاده می‌شد.

با پیشرفت‌های موسیقی، سبک‌های مختلفی در مداحی ایجاد شده‌اند که هر یک مفاهیم متفاوتی را به تعبیر می‌رسانند تا اهمیت هیجانات و عاطفه در ادای آن را به‌وضوح نشان دهند. تلفظ، تنوع موسیقی، شکل و بیت‌های آن، همگی مؤثر در تاثیراتی هستند که مداحی باعث است. هر چند که شاید به نظر برسد که مداحی در مورد امور دینی تنها توانایی دارد، اما واقعیت این است که هیچ‌گاه محدود به یک سبک خاص نیست، بلکه به مسائل دیگری مانند احساسات عمیق، ناله و غیره نیز می‌پردازد.

نوحه‌ها از دیگر جنبه‌های مهم ادبی جهت قرار دادن احساس رنگارنگی‌های عمیق و انگیزاننده‌ای که در کنار حزن و غم، روشن شده‌اند محسوب می‌شوند. واژگان غنی و ابراز هیجانات، استفاده از موسیقی و صداهای‌ مناسب طیف گسترده‌ای از حس بی‌نظیر را ایجاد می‌کنند. همین‌طور مانند مداحی دارای شیوه‌های متنوعی هستند که تماماً به مناسبت‌های مختلفی اعم از زیارت، احیای عاشورا، تشییع جنازه‌ها، بیان احوال معصومین (ع) و غیره، ارائه می‌شوند.

در خلاصه، مداحی و نوحه‌های ادبی و خلاقانه هستند که هیجانات عمیقی را به تقدیر می‌رسانند. سبک ‌های مختلف آنها و طیف گسترده‌ای از موضوعات دینی و مسائل مختلف را پوشش داده، سبب ایجاد احساس توانایی برای پاسخ به مسائل مختلف است.

هنر قلبی در مداحی و نوحه

در مداحی و نوحه، هنر قلبی به عنوان یکی از مهمترین عوامل در ایجاد احساسات و حساسیت های عمیق در شنوندگان، نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. هنر قلبی در واقع به مهارت هایی اطلاق می شود که نوازنده یا مداح باید دارا باشد تا بتواند در مخاطبان، احساسات شدیدی را ایجاد کند و آن ها را به سوی خداوند و اهل بیت علیهم السلام سوق دهد.

یکی از مهمترین ملاحظات در هنر قلبی، توانایی ترکیب عناصر صوتی و کلامی با یکدیگر است. این مهارت به موسیقی دانان و نوازندگان، اجازه می دهد که بهترین تاثیر را بر روی شنوندگان تولید کنند و آن ها را به سمت مفاهیم عمیق شعرهای مداحی و نوحه سوق دهند.

در مداحی، هنر قلبی باید به گونه ای استفاده شود که شنوندگان درگیر شود و احساسات شدیدی به وجود آید. باید توانایی ایجاد صداهای بلند و پرقدرت، ترکیب با صداهای نرم و دلنشین را داشته باشید، تا بهترین اثر را بر روی شنوندگان تولید کنید.

در نوحه نیز، هنر قلبی بسیار مهم است و نوآوری های نوازندگان و مداحان، می تواند بر روی احساسات شنوندگان تاثیر بسزایی بگذارد. هنر قلبی در نوحه، باعث می شود که شنوندگان به احساسات شدیدی نزدیک شوند و ارتباط عمیقی با اهل بیت علیهم السلام برقرار کنند.

در نهایت، هنر قلبی به عنوان یکی از مهمترین عوامل در مداحی و نوحه، توانسته است در طول سالیان متمادی، احساسات شدیدی را در شنوندگان به وجود آورد و به ایجاد ارتباط عمیق بین انسان و خداوند و اهل بیت علیهم السلام کمک بسزایی کند.

پیام های اجتماعی در مداحی و نوحه

مداحی و نوحه به عنوان یک شکل هنری از عوامل اصلی در جامعه اسلامی شناخته می‌شوند. این شکل هنری به معنای نوایی است که با شور و عطر غریبه‌ای از عرفان و عشق به خدا ساخته می ‌شود و در جمع افراد به‌ ویژه در ایامی که پیام‌های اجتماعی بیشتری از سوی اسلام برای برقراری حق‌و‌حقیقت و عدالت، تحمل و همدلی اعلام می‌شود، رایج‌تر و پر برکت‌تر است.

از دیدگاه پیام‌رسانی، مداحی‌ها و نوای‌ه‌ها برای انتقال پیام‌های اجتماعی در سطح جامعه بسیار مؤثر هستند. این پیام‌ها به شکل خلاصه و کوتاه توسط مداحان و نوایی‌ها بیان می‌شوند و در دامنه وسیعی از مسائل اجتماعی از جمله حقوق زنان، محیط زیست، حمایت از کودکان و..... به‌صورت زیبا و دلنشین بیان می‌شوند. این پیام‌ها برای گسترش فرهنگ مطالعه، فرهنگ محیط‌زیست، فرهنگ احسان و همدلی، فرهنگ کار و انجام اعمال نیک، فرهنگ صفا و پاکی، فرهنگ حریم خصوصی، فرهنگ زندگی با حجاب، فرهنگ دوست داشتن دین و....

از دیدگاه روابط انسانی در جامعه، مداحی‌ها و نوایی‌ها نقش پررنگ و مؤثری در محیط جامعه‌ی ما ایفا می‌کنند. شعرهای زیبا و پرشور مداحی‌ها و نواهایی که همراه آن‌ها می‌رود به دنبال حس‌های شاداب و نیرومندی در می‌آیند و با کمک موضوعاتی‌که به شکل اجتماعی به همراهشان آمده، توانایی شکل‌گیری یک محیط مطلوب و دلنشین را بیشتر دارند. برای مثال، مداحی‌ها فضای جمعی را برای مراسمات عزاداری و سوگواری فراهم می‌آورند که در آن افراد با رعایت قواعد مربوطه و با حضور در جمع حس شاد و شور دل را تجربه می‌کنند.

در کل، مداحی و نوحه در کنار نقش‌های فرهنگی و هنری‌شان، محیط‌ساز و باز اطلاع‌رسان و پیام‌رسان در جامعه ما هستند. با کمک شعرها، نواها و پیام‌های اجتماعی که در این شکل هنری همراه با دیگر مضمونات ارائه می‌شوند، می‌توانیم فرهنگ سازماندهی‌ شده‌ای برای تربیت انسان فطری و دینی داشته باشیم.